ABD ordusunun kullanımıyla savaş araçlarından biri halini alan drone’ların bilinirlik kazanması ve sivil kullanım alanında da yaygınlaşması sadece yirmi yıllık bir geçmişe sahip. Bugün anladığımız şekliyle drone'ları El-Kaide ile çatışmalarında ilk olarak kullanan ABD aslında çok daha eski tarihlerde kendilerine tanıtımı yapılan bu cihazları başta reddetmişlerdi. Nicola Tesla tarafından 1898'de tanıtımı yapılan ve uzaktan kontrol yöntemiyle kontrol edilebilecek olan bir motorbot ABD ordusu tarafından reddedildi.
Küçük boyutları, kolay çalıştırılabilme özellikleri ve düşük maliyetleri sayesinde günümüzde geniş bir kullanım alanına sahip olan drone’lar her geçen gün önemleri artan oranda askeri operasyonlarda kullanılmaktadır. En önemli avantajı uzaktan kontrol edilebilme olan bu cihazlar aracılığıyla insan kaybının önüne geçilerek, diğer bir ifadeyle bir pilotun hayatını riske atmadan hedefi etkisiz hale getirmek mümkün olabilmektedir. İnsansız hava araçlarının savaş ortamlarında kullanılması 19. yüzyılda pilotsuz bir sıcak hava balonu ile Viyana’nın bombalanması ve ikinci dünya savaşı sürerken uzaktan kontrol edilebilen bir uçağın tanıtımına kadar götürülebilir. Her geçen gün gelişen teknolojinin de yardımıyla oldukça kısa sayılabilecek bir zaman diliminde önemli bir gelişme kaydeden insansız hava araçları teknolojisi günümüzde askeri, ticari ve sivil kullanım için oldukça önemli bir hal almıştır. Özellikle son yirmi yılda askeri operasyonları en önemli unsuruna dönüşen drone'lar gözlem yapma, hedef tespiti, istihbarat toplama gibi faaliyetler sıklıkla kullanılmaktadır. Bunun da ötesinde silah taşıma kapasitesine yükseltilen drone'lar sayesinde atış gücü kazanan bu araçlar hedefi vurma işlemini de başarıyla yerine getirebilmektedir. İnsan kaybı riskini ortadan kaldıran bu araçların aynı işlemi yerine getiren mesela F-16 olarak adlandırılan askeri jetler gibi diğer birçok muadiline kıyasla son derece düşük maliyetlere sahiptir. Bu durum da ayrıca bu teknolojiye yatırım yapılmasının ve özellikle askeri kullanım için hızla yaygınlık kazanmasının en önemli etkenlerinden biridir.
“İnsan kaybının önüne geçme” ifadesi bu araçların önemine dair en önemli faktörlerden biri olsa da silahlı insansız hava araçlarının en önemli kabiliyetlerden biri insanları uzaktan kontrol edilebilen bir araç yardımıyla öldürebilmektedir. Son günlerde uzaktan kontrol etme görevini yerine getiren bir pilota dahi ihtiyaç duymaksızın hedefini belirleyip atış yapabilen bir drone bilgisi askeri literatüre dahil olmuştur. Yapay zeka yardımıyla bu işlemi gerçekleştirebilen drone bu şekilde görev gerçekleştirebilen ilk drone olarak nitelenmektedir.
Tüm bu gelişmeler, bir yandan teknolojinin ulaştığı noktayı gözler önüne serip heyecan verirken bir yandan da bazı derin endişelere sebep olmaktadır. Bu konuları ve daha fazlasını inceleyeceğimiz bu yazı serisinde drone teknolojisinin gelişimi ve bu teknolojinin toplumu, devletleri ve uluslararası ilişkileri ne yönde etkilediğine değineceğiz. Özellikle savaş alanlarının bir numaralı aracı halini alan drone'ları örnekler üzerinden incelemeye ve açıklamaya çalışacağız.
Comments