Gelişen drone teknolojisi, insanların günlük yaşamlarını, ticari hizmetlerini ve ilişkilerini ve daha da önemlisi devletlerin askeri güç kapasitelerini tanımlamada kritik bir faktördür. Drone'lar her geçen gün artan kullanım oranları ile birçok fayda ve endişeyi beraberinde getiren teknolojik bir araç olmanın ötesinde, ticari ve askeri sektörlerin dönüşümünü etkileyen bir unsur haline geldi. Birçok olumlu özelliğinin yanı sıra drone’lar artık heyecan verici bir araç olmanın çok ötesinde, birçok fiziksel ve siber tehlikeyi de beraberinde getiriyor. Nesnelerin interneti ve yapay zeka gibi diğer birçok gelişen teknolojinin de katkısıyla drone'lar son derece etkili araçlar haline geldi.
Oldukça farklı boyutlarda üretilebilen ve birçok farklı amaçla kullanılabilen drone'lar günümüzde düğünlerde fotoğraf çekimlerinden askeri operasyonlarda bir tankın yok edilmesine varana kadar çok geniş yelpazede bir kullanım alanı sunuyor. Gelişen teknolojinin yardımıyla silah taşıma kapasitesi de kazanan ve silahlı insansız hava aracı olarak adlandırılmaya başlanan drone'lar sayesinden çatışma bölgelerine asker göndermeksizin kilometrelerce öteden bu araçları kontrol ederek hedefi vurmak mümkün hale gelmiş durumda.
Amerika Birleşik Devletleri'nin ilk olarak çatışma sahasında kullanımıyla askeri alanda kullanılmaya başlamış olan drone teknolojisinin gelişimine o günden bu yana askeri operasyonlarda kullanma motivasyonu eşlik etti.
Drone teknolojisi önceleri hedef belirleme ve istihbarat toplama amacıyla kullanılan bir nevi gözlem araçlarıyken günümüzde saldırı yapma kapasitene ulaşmış araçlar olarak karşımızda. Hala hem gözetleme operasyonları hem de hedefi yok etme amacıyla kullanılan drone'lar her geçen gün artan kapasiteleriyle hem çatışmaların seyrini önemli ölçüde etkileyen hem de devletler arasında yaşanan silahlanma yarışının yeni aktörü olmuş durumdalar.
Elbette drone'ların tek kullanım alanı askeri çatışmalar değil. Kargo taşımacılığından, eğlence gösterilerine, zor ve erişimi zor coğrafi bölgelerdeki arama kurtarma faaliyetlerine, sınır güvenliği, orman yangınlarının önlenmesi ve yangınla mücadele gibi birçok farklı alanda drone'ların kullanımı her geçen gün artıyor.
Bir kısmı son derece gündelik mesela yemek siparişlerinin teslimi gibi bir kısmı ise son derece kritik birçok iş ve işlem için drone'lar oldukça geniş bir kullanım alanı vadediyor. Araçların drone'larla donatılması ve zorlu arazide ya da yetersiz ışık ortamlarında şoförün yolunu tayin etmesi için yol gösterici bir araç kullanılması sunduğu avantajlardan sadece birkaçı. Şu anki durumlarıyla drone'lar sadece bazı işlemleri kolaylaştırma ya da hızlandırma değil ilgili işin yapılma tarzını kökten değiştirme fırsatı sunuyor.
İnsan emeğine duyulan ihtiyacı ortadan kaldırma potansiyeline sahip olan drone'lar aracılığıyla bir paketin bir yerden diğerine ulaştırılmasında insan faktörünü ortadan kaldırma imkanı sunuluyor. Kargo hizmetlerinde görev alan kargocuların bilgisayar başından bu teslimatı yapabilmesini mümkün kılıyor. Dahası, drone'ları kontrol edecek olan bir insana ihtiyacı ortadan kaldırması mümkün olan yapay zeka ile donatılmış drone'ların kendi başlarına teslimatlarını yapabilmeleri de çok uzak bir ihtimal değil. Gelişen teknolojinin her aşamasında olduğu gibi insanların işlerini bu teknolojik araçlara kaptırma endişeleri bu noktada da dile getirilebilir ancak şu anda drone'lar üzerine yapılan tartışmaların ana odak noktası bu değil. Zaten, drone'lar aracılığıyla kurye hizmetlerinin yapılabiliyor olması da onların kapasitelerinin en basit özelliklerinden biri.
Özellikle askeri alanda drone'ların kullanımının yaygınlaşması birçok endişeyi de beraberinde getiriyor. Oldukça küçük boyutlarıyla şehrin semalarında uçup görüntü alan drone'ların insanların kişisel özgürlük alanlarını ihlal etmesi ya da silah veya patlayıcı taşıyan bir drone'un büyük bir katliama yol açabilecek olmasına varana kadar ciddi endişeler ve tartışmalar varlığını sürdürüyor.
Genel olarak hem tartışmaların ortaya çıktığı zamana hem de bu tartışmaların odak noktasında yatan endişeye baktığımızda insansız hava araçlarına dair eleştirilerin yoğunlukla bu cihazların kendilerine ya da kapasitelerine değil onların sahiplik durumları üzerine olduğunu görüyoruz. Bugün birçok ülkede belli bir boyutun üzerinde ve bir şeyler taşıma kapasitesi bulunan drone'ların kullanımı için bir lisans belgesi zorunluluğu bulunuyor. İsteyen herkesin oldukça düşük ücretlerle sahip olabileceği bu araçlar aracılığıyla ortaya çıkabilecek olan sorunların önüne geçmek için birçok çözüm yolu aranıyor. Uygulamaya konulan bu lisans mecburiyeti drone'lar aracılığıyla işlenebilecek suçları ve istenmeyen durumları önlemek için zorunlu tutuluyor. Ayrıca drone'lar savaş sahalarında kullanılmalarıyla da birçok köklü değişikliğin ve önemli endişelerin kaynağına dönüşmüş durumda. Uluslararası Savaş Hukuku’nun dahi yeniden gözden geçirilmesini zorunlu kılan bu teknolojik araçların sunduğu imkanlardan çok kimin elinde olduğu, yani kullananın kim olduğu bu endişelerin doğmasındaki en büyük etken.
Terör olaylarının azaltılması ve terör gruplarının çatışma bölgesine herhangi bir asker göndermeden yok edilmesine imkan sağlayan bu teknolojik araçlar aynı zamanda bazı terör grupları tarafından askeri ya da sivil bölgelerde terör eylemleri düzenlemek amacıyla kullanılabiliyor. Oldukça düşük bütçeyle elde edilebilen drone'lar, uzaktan rahatlıkla kontrol edilebilen, mevcut savunma yöntemlerini kolaylıkla aşabilen, hatta yapay zeka yardımıyla kendi kararıyla hedef belirleyip yok etme kapasitesine sahip olan yeni nesil savaş makinaları olma yolunda hızla ilerliyor. Sürü halinde patlayıcılarla saldırı için hazır drone'ların bir şehrin üzerinde aniden belirmesinin önünde şu an için etkili bir savunma mekanizması mevcut değil. Bu araçlar, klasik güç algısının değişimine ön ayak oluyor. Nükleer silahlanma yarışına benzer şekilde ülkelerin drone teknolojisini geliştirme yarışına girdiği günümüzde, harcanan bu çabalar daha ölümcül olanını yapma arayışı anlamına geliyor.
Bu araçlar kimin elinde olduğuna bağlı olarak caydırıcı bir unsur olarak çatışmaların önüne geçmeyi sağlayabilir. Ya da hem askeri hem de sivil unsurlar için önüne geçilemeyen terör eylemlerinin en etkili araçlarından biri halini alabilirler. Sonuçta bir nükleer silah kadar ulaşılması kadar zor ve masraflı değil bir insansız hava aracına sahip olmak. Tüm bu ihtimaller bize bu insansız hava araçlarının üretimlerinden satışlarına varana kadar bir dizi yasal ve uluslararası düzenlemenin şart olduğunu gösteriyor. Ayrıca, drone saldırılarına karşı savunma araçlarının da geliştirilmesi onların dengesiz bir güç olmasının önüne geçilebilmesi açısından oldukça önemli.
Kimin elinde olduğuna göre değişebilecek sonuçlar ortaya koymaya muktedir olan drone'lar son derece önemli bir güç olarak eleştirilerin odağında yer almaya devam edecek gibi görünüyor.
Comments